In 2019 toonde resident Ricky van Broekhoven zijn synesthetische machines in een solotentoonstelling in TAC genaamd Hyper Hertz: een audiovisuele ervaring van geluidsenergie die de ruimte aanpast en materie transformeert. Twee jaar later praten we de geluidstechnicus bij in zijn studio om te zien waar zijn projecten nu staan, terwijl we een diepe duik nemen in het fysieke proces dat leidt tot zijn machine-achtige sculpturen en collaboratieve manier van werken.
Davy de Lepper
15.04.2021
Geïnspireerd door het concept van fenomenologie, onderzoekt ruimtelijk geluidsontwerper Ricky van Broekhoven tijd, ruimte en materie door exteroceptie tintelende artefacten en verhalen te engineeren. Sinds zijn afstuderen aan het Sandberg Instituut in 2012 werkt hij samen met internationaal gerenommeerde kunstenaars, instellingen en merken.
Jouw werk is een kruising tussen wetenschap, kunst en design. Wat bracht je ertoe om deze machine-achtige installaties te maken?
Het belangrijkste in mijn werk is dat je kunt spelen en veel kunt experimenteren. Mijn werkplek is daar ook op ingericht. Ik hou ervan hoe dingen gemaakt worden en dat je dingen kunt laten werken. Het is veel trial error, dingen uitzoeken. Hoe werkt iets precies? Hoe kan ik dit controleren?
"Muziek is en blijft een grote bron van inspiratie en motivatie."
Zijn er bepaalde verschijnselen in de natuur die inspireren tot het maken van deze installaties?
Ik heb een fascinatie voor verschijnselen die verband houden met een natuurkundig experiment. Die spreken vaak tot de verbeelding omdat ze je opnieuw naar je omgeving laten kijken. Ik ben altijd bezig geweest met muziek en geluid en dat is samengesmolten met mijn werk: het immateriële van de muziek en het maakbare van de wereld. Die twee componenten breng ik samen om iets nieuws te creëren.
Muziek is en blijft een grote bron van inspiratie en motivatie. Het begint met een klein experiment dat zich in opeenvolgende stappen ontwikkelt van apparaat tot interactieve installatie. Een project als Fluid Resonance is daar een goed voorbeeld van: een synthesizer die door middel van sensoren bespeeld kan worden. De machine bestaat uit een dun membraan met daarop een donker glanzende vloeistof die resoneert met het geluid uit de luidspreker eronder. Bovenop schijnt een ring van licht. Deze gloed wordt gebroken door de golfpatronen en vastgelegd door een camera. Het is niet zo dat ik zo’n machine van tevoren bedenk. Het krijgt vorm in de experimenten die volgen door vallen en opstaan.
Aan welke projecten werk je momenteel?
Momenteel werk ik samen met Albert van Abbe aan de verdere ontwikkeling van een audiovisueel muziekinstrument dat al te zien was in mijn solotentoonstelling Hyper Hertz bij TAC en de Grote Kerk in Breda. Het apparaat genaamd Phasing Waves creëert visuele geluidsgolven die een ruimtelijke sculptuur vormen in combinatie met elektromechanische ritmes. Vanwege de lockdown is de tentoonstelling ervan een tijdje gepauzeerd, maar de ontwikkeling ervan is achter de schermen doorgegaan. Het neemt nog steeds het grootste deel van mijn tijd in beslag.
Waarom duurt een project zo lang?
We hebben de ruimte om dingen te ontwikkelen en samenwerking te zoeken met experts en platforms. Dit is mede te danken aan de vrijheid die we hebben door een bijdrage van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Dit geeft ons de ruimte om rustig te experimenteren zonder dat we ons zorgen hoeven te maken over de financiën. De installatie is al op verschillende manieren toonbaar, maar hij is pas af als het een ervaring is die blijft hangen en zich onderscheidt van andere audiovisuele projecten. Er moeten nog enkele technische zaken worden opgelost om er een maximale ervaring van te maken. Het blijft dus eigenlijk voortdurend in ontwikkeling; door de voortdurende stroom van ideeën die de installatie en de ervaring aanvullen.
Samenwerken speelt duidelijk een grote rol in je creatieve proces. Wat is de toegevoegde waarde van deze samenwerkingen voor je werk?
Een project als dit staat ook symbool voor nieuwe manieren van samenwerken door verschillende Eindhovense partijen. Zo kwamen in de jaren vijftig verschillende partijen samen in Natlab; iets wat ik nu ook doe met Albert en Ruud Mulder. Ruud is een oud werknemer van Philips en werkte daar aan elektronenmicroscopen. Hij is betrokken bij veel projecten in code, elektronica en technisch overleg. Vroeger ging het vooral om het experiment en niet om het maken van een succesvol product. Deze creatieve manier van het uitoefenen van wetenschap was toen normaal, maar tegenwoordig werkt dat niet meer zo. In de huidige systemen van wetenschap moet alles verantwoord worden door middel van cijfers en geld opleveren.
Daarom willen we ook een deel van het project verplaatsen naar de Hightech Campus. We willen in de omgeving van hightech zijn, maar vanuit een verkennend oogpunt zonder dat het meteen een heel concreet product of concrete ervaring hoeft te worden. We willen ingrediënten samenbrengen waaruit iets kan ontstaan: de combinatie van wetenschap en creativiteit. Deze combinatie en methode brengt het project op een plek die je je van tevoren niet kunt voorstellen.
Wat geven deze samenwerkingen jou als artiest?
Je begint elk project op een andere manier: een onverwachte invalshoek. Samenwerkingen zijn altijd verschillend van vorm. Sommige zijn vrije projecten, andere zijn meer gerichte ontwerpen. Het project met Albert begon vrij, maar projecten die ik doe met Bart Hess draaien om het ontwerpen van soundscapes voor de tactiele beelden die hij van zijn project schiet. Dat zorgt ook voor een zekere spanning. Hoe ontstaat een beeld in je hoofd als je iets ziet? Bij Barts films kun je je bijna voorstellen hoe het is om in zo’n pak te zitten. Het geluid dat ik hier ontwerp is een versterking van zijn visuals; je moet het voelen. Het is spannend om zo met geluid te werken.
Onlangs heb ik in opdracht van het Van Abbemuseum een geluidsontwerp gemaakt voor het kunstwerk “One Million Years” van kunstenaar On Kawara. Elke pagina van het kunstwerk – een boek – telt 500 jaar. Het kunstwerk maakt deel uit van een serie boeken die in totaal twee miljoen jaar aftellen. Tegelijkertijd is het ook een performance die mensen naar voren brengen. Voor de soundscape voor On Kawara heb ik gekeken naar het ‘uurwerk’ van planeten en sterrenstelsels. Ze bewegen langzaam maar voorspelbaar en voor altijd. Ik vond dat goed passen als metafoor; de soundscape is een soort epische meditatieve opeenvolging van langzaam evoluerende harmonieën.
Wat staat er op de agenda voor 2021?
Als de situatie het toelaat zullen we dit jaar op verschillende evenementen en festivals optreden met Phasing Waves: het audiovisuele muziekinstrument dat nu in een portrait en landscape versie bestaat. De landscape versie hebben we eerder in het MU getoond. We schieten momenteel nieuw PR materiaal en hopen de installatie binnenkort weer aan een publiek te kunnen tonen. Misschien op kleinere schaal, maar dat past ook prima.
www.rickyvanbroekhoven.com
@studiorickyvanbroekhoven
